Upadłość konsumencka przeznaczona jest dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej – służy ona redukcji lub wręcz umorzeniu długów takiej osoby w przypadku jej niewypłacalności. Instytucję tę wprowadzono do polskiego prawa w 2009 roku, a nowelizacją z 2020 roku istotnie zwiększono krąg osób, które mogą taką upadłość ogłosić. O upadłości konsumenckiej mówi się, że jest pierwszym krokiem do uwolnienia się od długów. W dzisiejszym artykule omówię, kto i w jakich sytuacjach może ogłosić upadłość konsumencką i jakie dokumenty należy załączyć.
Kto może ogłosić upadłość konsumencką?
Warunkiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest, aby w chwili złożenia wniosku dana osoba nie prowadziła jakiejkolwiek działalności gospodarczej (bowiem dla tej kategorii dłużników prawo upadłościowe przewiduje postępowanie według odrębnych zasad). Upadłości konsumenckiej nie ogłoszą również co do zasady wspólnicy i komplementariusze osobowych spółek handlowych (tj. jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej), ponieważ ponoszą oni odpowiedzialność za zobowiązania ww. spółek. Nie zgłosi jej również osoba, która prowadzoną działalność gospodarczą zawiesiła.
Kolejnym warunkiem pozwalającym na ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest niewypłacalność. Pojęcie niewypłacalności zostało zdefiniowane w prawie upadłościowym i jest to sytuacja, w której dłużnik “utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych” i przyjmuje się, że taki stan musi przekraczać 3 miesiące.
Wobec powyższego, wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej mogą złożyć:
- osoby fizyczne nieprowadzące żadnej pozarolniczej działalności gospodarczej ani zawodowej, w tym osoby fizyczne prowadzące wyłącznie gospodarstwo rolne,
- wspólnicy spółek osobowych, jeśli nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem (komandytariusze spółki komandytowej i akcjonariusze w spółce komandytowo-akcyjnej),
- osoby fizyczne będące byłymi przedsiębiorcami.
Gdzie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?
Wniosek o upadłość konsumencką należy złożyć we właściwym dla miejsca zamieszkania sądzie upadłościowym, czyli w sądzie, który rozpatruje w swojej działalności sprawy z zakresu prawa upadłościowego. Każdorazowo, w przypadku wątpliwości, warto zajrzeć na stronę sądu, w okręgu którego się mieszka, i zweryfikować, czy znajduje się tam odpowiedni do rozpatrzenia sprawy wydział. Formularz wniosku można pobrać bezpośrednio ze strony rządowej i wypełnić go samodzielnie:
https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/formularze-konsumenci-od-24-marca-2020
Nie mniej jednak, aby uniknąć popełnienia ewentualnych błędów, które skutkować mogą wezwaniem ze strony Sądu do uzupełnienia braków formalnych, a w najgorszym wypadku zwrotem wniosku, a co za tym idzie przedłużeniem postępowania, warto powierzyć to profesjonalnemu pełnomocnikowi.
Ile kosztuje złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?
Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej podlega opłacie podstawowej w kwocie 30,00 złotych.
Co powinien zawierać wniosek o ogłoszenie upadłości?
Prawidłowo sporządzony wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zawierać:
- imię i nazwisko,
- miejsce zamieszkania,
- numer PESEL dłużnika (jeśli posiada),
- NIP dłużnika, jeżeli miał on taki numer w ciągu ostatnich dziesięciu lat przed dniem złożenia wniosku,
- wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika,
- wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie (czyli opisanie, co przemawia za słusznością ogłoszenia wniosku o upadłość,
- aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników,
- spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty,
- spis wierzytelności spornych z zaznaczeniem zakresu, w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności,
- listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia (hipoteki, zastawy i zastawy rejestrowe),
- dane o osiągniętych przychodach oraz o kosztach poniesionych na swoje utrzymanie, oraz osób pozostających na utrzymaniu dłużnika w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku;
- dane o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach,
- informację o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10 000 zł,
- oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku.
Wniosek może zostać złożony przez wierzyciela.
Jakie dokumenty do wniosku o upadłość konsumencką należy złożyć?
Do wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej należy dołączyć wszelkie dokumenty związane z sytuacja majątkową i osobistą dłużnika, w szczególności te dokumentujące historię jego zadłużenia.
Do takich dokumentów zaliczamy w szczególności: zeznania podatkowe, pisma od komorników, wydruk z BIK, umowy najmu, umowy pożyczek, wezwania do zapłaty zawierające wysokość zadłużenia, wydane przeciwko dłużnikowi wyroki i nakazy zapłaty, wszelką korespondencję z wierzycielami dotyczącą zadłużenia i rozliczeń, umowy o pracę, umowy cywilnoprawne (np. umowa zlecenia), dokumentację medyczną, potwierdzenia przelewów związanych z utrzymaniem (media, czynsz, zakupy spożywcze) i inne potwierdzenia bieżących wydatków.
Załączając do wniosku tego rodzaju dokumenty, zmierza się do wykazania:
- stanu zadłużenia dłużnika,
- jego niewypłacalności.
Przepisy nie narzucają konkretnego katalogu niezbędnych dokumentów – należy jednak załączyć ich tyle, ile uda się zgromadzić. Pozwoli to na przyspieszenie postępowania i ułatwi postępowanie dowodowe co do stwierdzenia, że zachodzą przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej.
To, jak przebiega postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej i jakie wywiera ono skutki dla dłużnika, omówię w kolejnym artykule.